Het familie-epos Het ijzig hart van Almudena Grandes blikt terug op de perioden voor, tijdens en na de Spaanse burgeroorlog en de daarop volgende dictatuur van Franco. De oorlog is niet bespreekbaar in de gezinnen en Grandes heeft zich als kleindochter van degenen die zeventig jaar geleden tegenover elkaar stonden, voorgenomen daar met deze roman een eind aan te maken.
Tegen de achtergrond van de geschiedenis van Spanje wordt Álvaro Carrión Otero verliefd op Raquel Fernandez Perea, de vrouw die uit het niets op zijn vaders begrafenis verschijnt.
Hun familiegeschiedenissen raken elkaar maar zijn volledig anders verlopen. De zoektocht naar zijn communistische grootmoeder Teresa zet Álvaro op het spoor naar het duistere verleden van zijn vader. Als hij zijn moeder, broers en zussen met de waarheid confronteert, zijn de verontwaardiging en het ongeloof groot.
De levend begraven republikeinen, de ballingen in Frankrijk, het verraad, dat families en vrienden uit elkaar scheurde, de moorden, de kinderen die niet opkeken van het geluid van bombardementen omdat dat bij het normale dagelijkse leven hoorde, Grandes schuwt niet de waarheid boven tafel te krijgen. Ze wijdt daarbij uit tot in de kleinste details, nergens teveel.
Haar verantwoording aan het eind van het boek is ruimhartig: ze dankt vele andere, met naam genoemde auteurs en hun werk, zowel fictie als non-fictie, en situaties in de werkelijkheid die haar inspireerden voor dit boek.
Ook stilistisch weet de auteur te boeien. In de 834 pagina’s tellende roman verdeeld over drie hoofdstukken wisselt ze beschrijvende passages af met dialogen waarbij ze beurtelings van directe rede naar indirecte rede springt zonder gebruik van leestekens, net als die andere grote Spaanse auteur, Jaume Cabré. Het ijzig hart is het eerste boek dat ik van Grandes las en ik was verrast door de manier waarop ze als vrouw haar mannelijke hoofdpersoon beschrijft.
In het meest indrukwekkende hoofdstuk beschrijft Grandes via de monologue intérieur het kleine, intieme leven van hoofdpersonage Álvaro Carrión als hij door zijn geliefde in de steek wordt gelaten. Hij gaat haar overal zoeken, gaat posten voor de deur van haar appartement, informeert bij buren en kennissen. We voelen de angst haar voorgoed kwijt te zijn, zijn verlangen, de hoop en opnieuw de angst die bij golven zijn hele lichaam en zijn geest beheerst.
Wat heb ik genoten van dit boek. En wat weet ik nog weinig af van de geschiedenis van dit prachtige land.
Almudena Grandes, Het ijzig hart, Utrecht, 2010, vertaald uit het Spaans door Mia Buursma en Ans van Kersbergen.
Oorspronkelijke titel ‘El corazón helado, Barcelona, 2007
Wat goede recensie. Je weet meteen wat je kunt verwachten en of het een roman is die je zou willen kopen en lezen. Deze recensie heeft mij nieuwsgierig gemaakt naar de roman.