Vandaag, 23 april 2015 is het weer Wereldboekendag, ingesteld door Unesco om het lezen, het publiceren en het beschermen van intellectueel eigendom door middel van het auteursrecht te stimuleren. ‘De geschiedenis van het geschreven woord is de geschiedenis van de mensheid,’ aldus Unesco op hun website. De datum voor deze bijzondere dag is niet willekeurig gekozen, op 23 april 1616 stierven namelijk twee auteurs van wereldliteratuur, Miguel de Cervantes en William Shakespeare.
Hoewel mijn boekenkast al aardig vol is en ook de stapel ongelezen boeken een indrukwekkende omvang heeft, is deze dag een goed moment om weer een boek aan te schaffen.
Soms lees ik boeken uitsluitend voor de ontspanning, zoals het prachtige boekje ‘Perenbomen bloeien wit’ (2007) van Gerbrand Bakker. Maar boeken hebben ook de kracht om misstanden aan te kaarten en verandering in gang te zetten. Romans als ‘Uncle Tom’s Cabin’ (1852) van Harriet Beecher Stowe en ‘Max Havelaar’ (1860) van Multatuli hebben in de 19e eeuw gepleit voor de afschaffing van de slavernij in Amerika en de uitbuiting van de Javanen in onze kolonie Nederlands-Indië.
Veel schrijvers hebben verslag gedaan van de grote gebeurtenissen in de geschiedenis. In de twintigste eeuw getuigen vele dagboeken van de ontberingen ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, zoals ‘Het Achterhuis’ (1947) van Anne Frank, ‘Het verstoorde leven’ (1981) van Etty Hillesum en het kleine meesterwerkje Het Bittere Kruid (1957) van Marga Minco.
Later lazen we het ooggetuigenverslag van Alexander Solzjenitzyn over de vervolgde dissidenten in de strafkampen van Siberië ten tijde van de USSR in De Goelag Archipel (1973).
Maar ook vandaag de dag kunnen boeken ons confronteren met de werkelijkheid. Dave Eggers laat in De Cirkel (2013) zien hoe wij nu al verstrikt zijn geraakt in het tijdrovende gebruik van sociale media en de gevolgen daarvan voor ons zelfbeeld.
Heerlijke boeken zijn die waarin het leven voor velen herkenbaar wordt opgetekend. In de jaren negentig genoten we massaal en langdurig van de belevenissen op het P.J. Meertens Instituut via de uitvoerige aantekeningen van J. J. Voskuil in zijn romancyclus Het Bureau (1996-2000).
Leuk, een nieuw boek kopen. Op mijn verlanglijstje staat al heel lang ‘De glazen stolp’ (1963) van Sylvia Plath. Ik fiets vanmiddag gewoon even naar Donner en laat me verrassen.
