De eerste zin van Broer, het boekenweekgeschenk van 2016 is schitterend. Esther Gerritsen zei het zelf al, desgevraagd door Matthijs van Nieuwkerk in een aflevering van DWDD, het dagelijkse meest positieve televisieprogramma, waarin de literatuur een vaste plaats heeft veroverd.
‘Haar broer belde haar, vlak voor hij zijn been zou verliezen,’ zo luidt de zin en inderdaad, hij plaatst je direct middenin het verhaal, ‘in medias res’ in de literaire analyse. De eerste zin van Nooit meer slapen van W.F. Hermans komt in mijn herinnering: ‘De portier was een invalide’.
Een moderne vrouw is ze, Olivia, met een drukke baan waarin ze naarmate haar kinderen minder zorg nodig hebben steeds meer van haar tijd investeert. Ze doet haar best het leven zelf draaiende te houden, met ijzeren hand en het liefst zonder al te veel gevoeligheden. Ze leeft haar leven met haar stoere man en stoere zonen, in een echt mannengezin. Op haar werk komt niemand dichtbij.
Marcus, haar broer is anders. Hij geneert zich niet om z’n gevoel te tonen, hij huilt regelmatig in het openbaar, ook bij vreemden, maar hij is ook in staat om te luisteren. Hij geeft mensen het gevoel dat ze belangrijk zijn, dat ze er mogen zijn.
Ze spreken elkaar zelden, soms een heel jaar niet, Marcus en zij, omdat het ongemakkelijk voelt, die tegenpolen, die hun gedeelde jeugd ieder zo anders hebben ervaren. Zij zo beregeld, hij zo zorgeloos. Totdat het noodlot zijn roekeloosheid bestraft.
Vanaf dat moment zijn ze noodgedwongen samen en kunnen ze elkaar steeds dichter naderen. Olivia staat toe dat Marcus haar gezin de warmte geeft die in haar zelf zit opgesloten en die ze hen al die jaren zonder hem niet heeft kunnen geven. Jaren waarin veel woorden ongezegd bleven en een dreiging vormden.
Of, zoals de auteur zegt, in de mooiste zin van het boek: ‘De opgespaarde taal nam vanzelf angstaanjagende proporties aan.’.
Esther Gerritsen – Broer. Breda, 2016, 94 blz.
