Ik had eens een directeur die zich graag liet voorstaan op haar gebrekkige kennis van literatuur. Eerste zinnen zeiden haar niets, zei ze, terwijl iedereen weet dat sommige eerste zinnen de lezer direct het boek binnen trekken, als een vooruitwijzing dat het niet makkelijk zal worden.
Met de woorden ‘Ik was tien jaar en deed mijn jas niet meer uit,’ introduceert Marieke Lucas Rjjneveld het hoofdpersonage met een ik-perspectief in haar bijna driehonderd pagina’s tellende literaire roman. Jas is een jaar of tien en zal weldra de periode van de puberteit betreden.
Wat doet de dood van een kind met een gezin, dat is het thema van het boek ‘De avond is ongemak’. In eenvoudig taalgebruik, doorspekt met bijbelse spreuken en uitdrukkingen verhaalt de auteur van het leven op een boerderij in de biblebelt dat doet denken aan de debuten van Franca Treur en Lize Spit en aan de spanning in het tuindersgezin van Jan Siebelink.
Al in het eerste hoofdstuk zal de oudste broer Matthies verdrinken tijdens een belangrijke schaatswedstrijd. De ouders slagen er niet in zijn dood bespreekbaar te maken. Voor de overige drie kinderen wordt het onmogelijk over hun broer te praten en zijn dood te verwerken. Intussen groeien zij op in een koude gevoelsarme omgeving waarin moeder haar stille verdriet uit door steeds minder te eten en vader zich op zijn koeien stort. Schuld en boete zijn thema’s waar alle gezinsleden dagelijks mee worstelen. Jas, Hanna en Obbe zijn bang hun ouders te verliezen. Ze voelen hun onmacht om voor hun kinderen te zorgen en ze accepteren hun eenzaamheid.
De kracht van het boek zit voor mij in de trage en minutieus vertelde opbouw waarin mijn vermoedens op een mogelijke afloop steeds sterker worden. Dat maakt het onverwachte einde nog krachtiger en laat mij als lezer in vertwijfeling achter. ‘De avond is ongemak’ is een schitterend boek. Ik ben blij met deze nieuwe literaire schrijfster.
Marieke Lucas Rijneveld – ‘De avond is ongemak’ 2018
Franca Treur – ‘Dorsvloer vol confetti’ 2009
Lize Spit – ‘Het smelt’ 2016
Jan Siebelink – ‘Knielen op een bed violen’ 2005
Mooi beschreven Olga, ik ben nu toevallig het Smelt van Lize Spit aan het lezen en ga zeker door jouw beschrijving dit boek ook leaen, bedankt……
he, dat ga ik lezen, ik haal het uit de bieb
Mooie prikkelende recensie, Olga, die je nieuwsgierigheid aanwakkert naar het boek. Lijkt zeer de moeite waard om te lezen ondanks de zwaarte van de thematiek.
Bedankt voor het delen!